Katalizör (Katalitik konvertör) otomotiv sektöründe kullanılan çevre sağlığını doğrudan ilgilendiren önemli bir parçadır. Katalizör, araçların motorunda yakılmış olan yakıtın (Benzin, Motorin, LPG) egzozdan dışarı atılmadan önce, zehirli gaz ve partiküllerin filtrelenip tutulduğu parçanın adıdır. Yani Katalizör (Katalitik konvertör) bir filtredir.
Katalizörün konumu, araç motorlarına yakın mesafededir. Bunun sebebi katalizör 450 ila 550 derece sıcaklıklara ulaşmadan, tam filtreleme yapamamasıdır. Katalizörün yüksek sıcaklıklara erişip görevini (filtreleme) yerine getirebilmesi için motora yakın mesafelerde konumlandırılır. Bu sayede, motordan çıkan yanmış yakıt gazları fazla soğumadan katalizörün içinden geçerek, katalizörü de ısıtır.
İngilizce adı ‘Catalytic Converter’ olduğu için dilimize okunduğu gibi yani Katalitik Konvertör olarak geçmiştir. Katalitik konvertörün içerisinde bulunan filtre Platin, Rodyum ve Paladyum karışımlarından oluşan porselen bir filtredir. Bu maddelerin erime sıcaklıkları 1.000 derecenin üzerindedir. Egzozdan çıkan zehirli gazları filtrelemek için gerekli sıcaklık 400 derecenin üstüdür. Yani kimyasal filtrasyon işlemi için 400 derece sıcaklığı gecen bu porselen filtre; Artık görevini yapabilmektedir.
Hükümetler tarafından belirlenmiş ve çevre sağlığını doğrudan ilgilendiren egzoz gazları için belirli ölçüm kriterleri ve üst sınır rakamları vardır. Bu sebeple, trafikteki araçların periyodik olarak muayene (kontrol) edilmesinin sebebi ise budur. Trafikte bulunan araçların belli bir standart ve kalitenin altına düşmemesi için bu muayeneler yapılmaktadır. İşte bu muayenelerden biri de egzoz gazı emisyon ölçümüdür.
Yasal sınırlar içerisinde ve uygun değerlerde egzoz emisyonu için, katalitik konvertör (katalizör) sağlıklı biçimde görevini yerine getiriyor olmalıdır ki, bu muayenelerden başarı ile geçip, trafiğe çıkması uygundur raporu alabilsin. Şayet katalizör; Filtreleme işlemini yapamıyor ise mutlaka yenilenmesi şarttır.
Katalizör arızaları; genellikle oksijen sensörünün verdiği arıza sinyali ile belirti vermeye başlar. Aracın yakıt tüketiminin arttığı fark edilir. Egzoz manifoltunun aşırı ısındığı gözle görülür hale gelir. En kötü senaryolardan biri de, motor paneli yangınlarıdır. Çünkü tıkalı katalizör, sıcak egzoz gazının dışarı çıkmasına engel oldu için, Yüksek sıcaklıklara ulaşan egzoz manifoltu ve egzoz çıkış hattı yangına sebebiyet verebilir.